Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΠΙΑΖΕ ΚΑΙ ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

Τελευταία μέρα του Νοέμβρη σήμερα και το αφιέρωμα μας στα εκπαιδευτικα παιχνιδια τελειώνει. Ο Δεκέμβρης που έρχεται, φέρνει, τι άλλο, τα Χριστούγεννα την Πρωτοχρονιά και τα δώρα του Αη Βασίλη. Δεν θα μπορούσαμε όμως να εγκαταλείψουμε το θέμα "Εκπαιδευτικό παιχνίδι" δίχως μια σύντομη θεωρητική προσέγγιση

Ο Ζαν Πιαζέ ήταν ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς και ερευνητές της εκπαίδευσης, του 20ου αιώνα. Η θεωρία του είχε σημαντικό αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τα παιδιά. Αυτός είπε κάποτε ότι «το παιχνίδι είναι η εργασία της παιδικής ηλικίας». Ανέπτυξε την ιδέα ότι τα παιδιά κατά την ανάπτυξή τους από βρέφη σε ενήλικες, περνούν από τέσσερα διακριτά στάδια: αισθητικοκινητικό, προ-ενεργητικό, συγκεκριμένων νοητικών ενεργειών και τυπικών νοητικών ενεργειών.

• Αισθητικοκινητικό στάδιο (0-2 ετών)

Παιχνίδια για μωρά

Διαρκεί από τη γέννηση μέχρι περίπου 24 μηνών. Σ’ αυτό το στάδιο, το παιδί μετακινείται από τα αντανακλαστικά που είχε ως βρέφος προς την κατανόηση ότι τα αντικείμενα παραμένουν ακόμη και όταν είναι έξω από τη ματιά του και τη δυνατότητα να σκέφτεται συμβολικά. Σε κάθε σημείο αυτού του σταδίου, όταν του δίνουμε παιχνίδια πρέπει να έχουμε κατά νου τη συνεχή και γρήγορη ανάπτυξη του.

Τα νεογνά και τα μικρά μωρά χρειάζονται παιχνίδια που να μπορούν να εξερευνούν με ασφάλεια με το στόμα τους. Όσο τα μωρά μεγαλώνουν, τα παιχνίδια που παράγουν προβλέψιμα αποτελέσματα, όπως μια κουδουνίστρα, είναι πολύ σημαντικά. Τα μικρά νήπια θα κάνουν πειράματα με τα παιχνίδια για να δουν τι είδους αποτελέσματα θα προκαλέσει η κάθε τους κίνηση. Τα παιχνίδια στοίβαξης αλλά και αυτά που δείχνουν τις αιτίες και τις επιπτώσεις είναι κατάλληλα για τα παιδιά αυτού του σταδίου. 

• Προ-ενεργητικό στάδιο (2-7 ετών)

Παιχνίδια για κορίτσια 3-6 ετών

Διαρκεί περίπου από την ηλικία των δύο μέχρι των επτά ετών. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας δεν μπορούν να σκεφτούν λογικά. Έχουν μεγάλη φαντασία και μαγική σκέψη. Παιχνίδια που τους επιτρέπουν να δοκιμάζουν ρόλους ενηλίκων και να αναπτύσσουν τη φαντασία τους, όπως οι στολές και οι μινιατούρες, είναι ότι καλύτερο για τα παιδιά σ’ αυτό το στάδιο. Οι παιδαγωγοί προτείνουν επίσης και τις εικόνες αλλά και παιχνίδια που αναπτύσσουν τη μαθηματική αντίληψη, την ανάγνωση και την αρχή της λογικής σκέψης, όπως τα πάζλ. 

• Συγκεκριμένων νοητικών ενεργειών (7-12 ετών)

Παιχνίδια για αγόρια άνω των 6 ετών

Αυτό το στάδιο διαρκεί από την ηλικία των επτά μέχρι αυτή των δώδεκα ετών περίπου. Σ’ αυτό το στάδιο, η ικανότητα ενός παιδιού να σκέφτεται λογικά είναι ακόμα στο αρχικό στάδιο ανάπτυξης. Η σκέψη του είναι πολύ συγκεκριμένη. Παιχνίδια που ενθαρρύνουν την ανάπτυξη των ακαδημαϊκών δεξιοτήτων, την κριτική σκέψη και τη μεγαλύτερη συνειδητοποίηση του κόσμου είναι απαραίτητα. 

• Τυπικών νοητικών ενεργειών (12 ετών και άνω)

Καθ' όλη τη διάρκεια της εφηβείας και στην ενήλικη ζωή, η ικανότητα του παιδιού να σκέφτεται αφηρημένα αναπτύσσεται συνεχώς. Ο χρόνος που αφιερώνει στο παιχνίδι όλο και λιγοστεύει και αντικαθίσταται με χρόνο αφιερωμένο σε συγκεκριμένα χόμπι και ενδιαφέροντα, καθώς και στην κοινωνικοποίηση και τις επαφές με τους φίλους. Αυτές οι δραστηριότητες θα πρέπει να ενθαρρυνθούν και αν γίνεται να συμμετέχουν και οι φίλοι τους.

Βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες 

Τα παιδιά που έχουν παίξει με τα κατάλληλα εκπαιδευτικά παιχνίδια σε κάθε φάση της ηλικίας τους συνεχίζουν να καρπώνονται οφέλη μέχρι και τα είκοσι τους. Παράλληλα στα σχετικά τεστ IQ, που έχουν γίνει, δείχνουν υψηλότερες μετρήσεις (έως και 50 μονάδες) από τα υπόλοιπα παιδιά. Τα οφέλη λοιπόν από τα εκπαιδευτικά παιχνίδια είναι πολλά και κάθε παιδί έχει δικαίωμα πρόσβασης σ’ αυτά.